Το 2005 βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες, μια από τις σπουδαιότερες ταινίες της εποχής της. Ονομαζόταν «οι τρεις ταφές του Μελκιάδες Εστράδα».
Σύμφωνα με το σενάριο, ο Εστράδα, ένας Μεξικανός παράτυπος μετανάστης, σκοτώνεται κατά λάθος από τον Νόρτον, έναν αστυνομικό των συνόρων των ΗΠΑ, και οι αρχές «θάβουν» την υπόθεση. Ο Πέρκινς, φίλος του νεκρού, απάγει τον Νόρτον, ξεθάβει τον Εστράδα και περνά τα σύνορα του Μεξικού για να τον θάψει στο χωριό του.
Ο Μελκιάδες Εστράδα έζησε μια ζωή δύσκολη και ούτε ο θάνατός του, του πρόσφερε την ηρεμία που επιζητούσε. Νομίζετε πως αυτά συμβαίνουν μόνο στις ταινίες; Τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσε να πει κάποιος πως ο θάνατος του Εστράδα και κυρίως το τι ακολούθησε έχει πολλά κοινά στοιχεία με την ιστορία ενός ελληνοαμερικανού, γεννημένου στη Σμύρνη.
Ο λόγος για τον ήρωα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, Γεώργιο Διλβόη, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στο πεδίο της μάχης, αλλά χρειάστηκαν τρεις ταφές προκειμένου να αναπαυτεί. Η ιστορία του είναι σκληρή. Και σε αυτή εμπλέκεται ακόμα και ο ίδιος ο Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο Γεώργιος Διλβόης, γεννήθηκε στα Αλάτσατα της Σμύρνης στις 5 Φεβρουαρίου 1896. Όταν ο μικρός Γιώργος ήταν μόλις 12 ετών ο πατέρας του μετανάστευσε στις ΗΠΑ και εγκαταστάθηκε στο Σόμερβιλ της Μασαχουσέτης. Στόχος ήταν να βρει μια καλή δουλειά και να δημιουργήσει τις συνθήκες, ώστε, να υποδεχθεί και την υπόλοιπη οικογένεια του. Εργάστηκε στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και σταδιακά άρχισαν να πηγαίνουν στις ΗΠΑ όλα τα μέλη της οικογένειά του.
Ο μικρός Γιώργος έφτασε εκεί τον Ιανουάριο του 1910. Δεν έκατσε πολλά χρόνια όμως στις ΗΠΑ. Το 1912 επέστρεψε στην Ελλάδα προκειμένου να πολεμήσει ως εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους. Στη συνέχεια επέστρεψε στις ΗΠΑ για να τελειώσει το σχολείο. Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε για λίγο και κατόπιν κατατάχθηκε εθελοντικά στον Αμερικανικό Στρατό.
Έλαβε μέρος στον Συνοριακό Πόλεμο του 1916-1917 με το Μεξικό και το φθινόπωρο του 1917 προωθήθηκε με την 26η Μεραρχία Πεζικού του Αμερικανικού Στρατού Δυτικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Τζορτζ Ντιλμπόι όπως τον αποκαλούσαν οι αμερικανοί, υπηρέτησε στο 103 σύνταγμα πεζικού της 26ης αμερικανικής μεραρχίας στο μέτωπο της Γαλλίας. Το Ιούλιο του 1918, λίγο πριν από τη λήξη του Μεγάλου Πόλεμου, η μονάδα του Διλβόη διατάχθηκε να καταλάβει τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Μπουρές στη βόρειο Γαλλία, κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Μάχης του Μάρνη εναντίον των Γερμανών.
Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά, ο Διλβοης που πάντα διακρινόταν για την ανδρεία του στις μάχες, μαζί με κάποιους συμπολεμιστές τους προσπάθησαν να καταλάβουν ένα γερμανικό πολυβολείο. Εκεί τραυματίστηκε σοβαρά. Προτού αφήσει την τελευταία του πνοή, ωστόσο, πρόλαβε να σκοτώσει δύο γερμανούς πολυβολητές στο μέρος των οποίων εκτόξευσε όσες χειροβομβίδες είχε μαζί του και να κάνει πιο εύκολο το έργο της κατάληψης για τους συμπολεμιστές του καθώς οι άλλοι δυο πολυβολητές έσπευσαν να εξαφανιστούν.
Η θυσία αυτή του Διλβόη δεν πέρασε απαρατήρητη και ο διοικητής του Αμερικανικού Εκστρατευτικού Σώματος, στρατηγός Τζον Πέρσινγκ, κατέταξε τον Διλβόη «στους δέκα μεγαλύτερους ήρωες, που πέθαναν στα πεδία των μαχών της Γαλλίας και επέδειξαν υπερφυσικό ηρωισμό και γενναιότητα».
Σε επιστολή του προς τον πατέρα του νεκρου, Αντώνιο Διλβόη, ο στρατηγός Τζορτζ Μπριγκαντιέρ ανέφερε: «Ένας απόγονος της φυλής του Ξενοφώντα και του Λεωνίδα απέδειξε το δικαίωμά του να αναφέρεται ισάξια με εκείνες τις ηρωικές ψυχές. Κάτω από καταστάσεις υποταγής και πίστης στην υιοθετημένη του πατρίδα (την Αμερική) ανέτρεψε το παρόν, επιδεικνύοντας τις ηρωικές εκείνες ιδιότητες των Ελλήνων προγόνων του, από τους οποίους προέρχεται»….
Στις 19 Ιανουαρίου 1919 του απονεμήθηκε μεταθανατίως το Μετάλλιο της Τιμής.
Αρχικά ο Διλβόης ενταφιάστηκε με στρατιωτικές τιμές στο συμμαχικό νεκροταφείο της Αργκόν στη Γαλλία.
Το 1921, ωστόσο, και ενώ η οικογένειά του είχε επιστρέψει από τις ΗΠΑ και είχε εγκατασταθεί και πάλι στα Αλάτσατα στη Σμύρνη, ζήτησε από την αμερικανική κυβέρνηση να μεσολαβήσει ώστε, τα οστά του ήρωα να μεταφερθούν από τη Γαλλία στη Σμύρνη προκειμένου να ταφεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Το αίτημα της οικογένειας έγινε δεκτό και έτσι αφού έγινε η εκταφή το φέρετρο του Διλβόη που ήταν τυλιγμένο με την αστερόεσσα έφτασε αρχικά στη Χίο με αντιτορπιλικό των ΗΠΑ και από εκεί πέρασε στη Σμύρνη. Η δεύτερη ταφή έγινε στις 10 Ιουλίου 1922 και λέγεται πως την άμαξα με το φέρετρο μέχρι τα Αλάτσατα την συνόδευσαν πάνω από 15.000 άνθρωποι.
Στα δραματικά γεγονότα του 1922, όταν οι Τούρκοι μπήκαν στα Αλάτσατα, κατέστρεψαν οτιδήποτε βρήκαν μπροστά τους ενώ δεν δίστασαν να βεβηλώσουν τον τάφο του Διλβόη και να αφαιρέσουν την σημαία των ΗΠΑ. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής που ζήτησε εξηγήσεις. Το θέμα της βεβήλωσης του τάφου έφτασε μέχρι και το κογκρέσο των ΗΠΑ, ενώ ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Ουόρεν Χάρντινγκ απαίτησε και έλαβε επίσημη συγνώμη από την κυβέρνηση του Κεμάλ Ατατούρκ.
Έπειτα από όλα τα διαδικαστικά το Κεμαλικό καθεστώς επέτρεψε στους αμερικανούς να παραλάβουν τη σορό του Διλβόη και να τη μεταφέρουν στις ΗΠΑ. Για το λόγο αυτό ένα αμερικάνικο πλοίο έφτασε στη Σμύρνη και την μετέφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η τρίτη και τελευταία ταφή του Τζορτζ Ντίλμποϊ πραγματοποιήθηκε στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Άρλινγκτον. Εκεί βρέθηκε και ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Κάλβιν Κούλιτζ, προκειμένου να τιμήσει τον ήρωα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ένα ακόμα στοιχείο που κάνει ακόμη πιο δραματική την ιστορία του Διλβόη έχει να κάνει με το Μετάλλιο της Τιμής που του είχε απονεμηθεί μετά το θάνατό του. Αυτό είχε καταλήξει στα χέρια της αδερφής του, η οποία μετά την καταστροφή της Σμύρνης έμεινε μόνιμα στην Κρήτη. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ναζί λεηλάτησαν το σπίτι της και αφαίρεσαν το μετάλλιο του Διλβόη.
Μερικά χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, το κλεμμένο μετάλλιο του Διλβόη εντοπίστηκε. Τον Απρίλιο του 1999 με εντολή του τότε προέδρου των ΗΠΑ, το μετάλλιο αποδόθηκε με κάθε τιμή στον ανιψιό του Γεώργιο Ροζάκη!
Ο Γιώργος Διλβόης τιμήθηκε συνολικά από τέσσερις Αμερικανούς προέδρους. Από τον Γούντροου Ουίλσον, τον Γουόρεν Χάρντινγκ, τον Κάλβιν Κούλιτζ και τον Μπιλ Κλίντον. Προς τιμήν του έχουν ονομαστεί δημόσια κτίρια κι έχουν ανεγερθεί ανδριάντες στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα υπάρχουν οδοί με το όνομά του, στη Νέα Σμύρνη, στο Βύρωνα, τη Χίο και το Ηράκλειο Κρήτης κι ένα άγαλμά του στην ομώνυμη πλατεία της Νέας Ερυθραίας.