Ήταν το βράδυ της Κυριακής 16 Νοεεμβρίου 1960. Ο Ιάκωβος Κουμή κείτεται αιμόφυρτος κάτω από μια καρέκλα ενός καφενείου της περιοχής του Συντάγματος. Λίγο ενωρίτερα, άντρες των ΜΑΤ τον χτύπησαν άγρια στο κεφάλι, δολοφονώντας τον, την ώρα που καθόταν ανυποψίαστος και παρακολουθούσε από απόσταση την πορεία για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ήταν 24 χρόνων. Λίγους μήνες πριν, είχε παντρευτεί την αγαπημένη του Μαρία Κουμή, με την οποία έφυγαν από τη Σωτήρα Αμμοχώστου και έφθασαν μαζί στην Αθήνα για να σπουδάσουν και να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα. Όμως, τους χώρισε ο θάνατος. Ένας θάνατος άδικος και άνανδρος που μέχρι σήμερα δεν έχει βρει δικαίωση. Δεν βρήκε δικαίωση ούτε από την Ελληνική αλλά ούτε και από την Κυπριακή πολιτεία.
Ο Ιάκωβος Κουμή άφησε την τελευταία του πνοή λίγες μέρες αργότερα στις 23 Νοεμβρίου 1980. Ο Ιταλός ιατροδικαστής Ντουράντε περιέγραψε ως αιτία θανάτου ένα καίριο πλήγμα αποκοπής του εγκεφάλου. Εκείνη τη χρονιά η κυβέρνηση του Ράλλη είχε απαγορεύσει να φτάσει η πορεία στην Αμερικανική πρεσβεία και υποχρέωνε τους διαδηλωτές να διαλυθούν στο ύψος του Συντάγματος. Όταν μέρος της πορείας προσπάθησε να φτάσει στην πρεσβεία, η αστυνομία επιτέθηκε με πρωτοφανή βιαιότητα εναντίον των διαδηλωτών. Την ίδια μέρα με τον Ιάκωβο Κουμή δολοφονήθηκε από χτυπήματα με γκλομπ και η 20χρονη εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου ενώ η αστυνομική καταστολή της πορείας άφησε πίσω και αρκετούς τραυματίες.Για τους θανάτους διατάχτηκε ΕΔΕ που δεν κατέληξε σε κάποιο αποτέλεσμα. Οι οικογένειες των νεκρών κατέθεσαν μηνύσεις αλλά κανένας από τους δολοφόνους τους δεν βρέθηκε ποτέ.
Στη συζήτηση που έγινε σχετικά με τα γεγονότα στη βουλή, η πλειοψηφία των πολιτικών απέδωσε την ευθύνη στους διαδηλωτές, και ασχολήθηκε με τεχνικές λεπτομέρειες για τους ελιγμούς της αστυνομίας (πού και πώς η αστυνομία όφειλε να χτυπήσει τους διαδηλωτές), με ελάχιστες εξαιρέσεις να καταδικάζουν την αστυνομική βία, όπως ο Ζίγδης. Ο τότε πρωθυπουργός, Γεώργιος Ράλλης, δήλωσε: «Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη».
Ο Ιάκωβος Κουμή
Ο Ιάκωβος, του Γιάννη και της Ελένης Κουμή, προερχόταν από αγροτική οικογένεια της Σωτήρας Αμμοχώστου. Ήταν μαθητής της Τεχνικής Σχολής και μετά την αποφοίτησή του, υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία. Βρήκε δουλειά στο διυλιστήριο Πετρελαίου της Λάρνακας και παράλληλα φοιτούσε στο νυχτερινό Γυμνάσιο, προκειμένου να καταφέρει να περάσει στη Νομική Σχολή Αθηνών. Από το 1978 ήταν μέλος της πολιτικής ομάδας Εργασία, και συμμετείχε στην έκδοση του πρώτου τεύχους του περιοδικού “Τετράδια”. Πριν ξεκινήσει τις σπουδές του στην Ελλάδα και λίγους μήνες πριν το θάνατό του, το 1980 παντρεύτηκε με την Μαρία Καΐκκη.
Σύμφωνα με τον Λουκά Αξελό «είναι προφανές ότι τα παραπάνω (εργασία, στρατός, τεχνική σχολή, νυχτερινό) παρέτειναν κατά μερικά χρόνια τον κύκλο των μαθητικών του σπουδών, με αποτέλεσμα να εγγραφεί στο πανεπιστήμιο 24 ετών, όταν δηλαδή οι υπόλοιποι συνομήλικοί του φυσιολογικά αποφοιτούσαν. Ο Κουμής έζησε την τουρκική εισβολή. Άμεση ήταν η αντίδρασή του, συμμετέχοντας στις αντικατοχικές κινητοποιήσεις, ενώ παράλληλα ενεργοποιήθηκε δραστήρια στην Επιτροπή Αυτοδιάθεσης της Κύπρου. Αργότερα, εντάσσεται στον αριστερό-πατριωτικό κύκλο που δημιούργησε Τα Οχτωβριανά, το πρώτο αριστερό, ριζοσπαστικό και πατριδογνωστικό βιβλιοπωλείο της Κύπρου. Το 1978 συνδέεται και συμμετέχει στην πολιτική ομάδα Εργασία, με την οποία εκδίδουν το πρώτο τεύχος του περιοδικού “Τετράδια”, που ήταν αφιερωμένο στο κυπριακό ζήτημα. Λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα, το 1980 παντρεύεται την συντοπίτισσά του Μαρία Καΐκκη. Και την ίδια χρονιά, γράφεται στο Πολιτικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εγκαταστάθηκε τελικά στην Αθήνα με τη γυναίκα του, σε ένα διαμέρισμα στα Σεπόλια. Άμεση ήταν η εμπλοκή του με τα φοιτητικά δρώμενα. Από την πρώτη στιγμή τα προσεγγίζει και τα σχολιάζει κριτικά στο Πολιτικό Ημερολόγιό του. Ενδεικτικά, δύο μέρες πριν από τη δολοφονία του, έγραφε: “Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα πάσχει από μια νοσηρή πολιτικοποίηση. Κακοχωνεμένες ιδέες εκφράζονται με πολλά λόγια χωρίς ουσία. Αυτή είναι η πρώτη εντύπωση που είχα”»
Ο Δήμος Σωτήρας τίμησε τον Ιάκωβο Κουμή
Με μια λιτή και συνάμα σπουδαία εκδήλωση και με την αίθουσα του Δημοτικού Μεγάρου κυριολεκτικά κατάμεστη ο Δήμος Σωτήρας τίμησε την Τρίτη 20 Νοεμβρίου του 2012 τον Ιάκωβο Κουμή, θύμα της άνανδρης βίας των ΜΑΤ κατά τη διαδήλωση του Πολυτεχνείου στις 16 Νοεμβρίου του 1980.
Τη συγκινητικότερη στιγμή της εκδήλωσης αποτέλεσε η έναρξη καθώς προβλήθηκε για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια, οπτικοακουστικό υλικό από την εκπομπή «Παραδοσιακοί Χοροί» του ΡΙΚ του 1973, κατά την οποία προβλήθηκε ο ίδιος ο Ιάκωβος Κουμή να χορεύει με το χορευτικό συγκρότημα της Τεχνικής Σχολής Αμμοχώστου, το οποίο συμμετείχε σε κάθε εβδομαδιαία εκπομπή.
Στη συνέχεια διαβάστηκαν ποιήματα και κείμενα από το προσωπικό ημερολόγιο του Κουμή, τα οποία φανερώνουν ένα άνθρωπο διανοούμενο, με μεστότητα λόγου και με πλήρη ιδεολογική και πολιτική συνειδητοποίηση. Συγκίνηση προκάλεσε το γεγονός ότι στην εκδήλωση συμμετείχαν μέλη της οικογένειας του Ιάκωβου (παιδιά των δύο του αδελφών, Ανδρέα και Αντώνη) ενώ ο Ίάκωβος Α. Κουμή, που πήρε και το όνομα του αείμνηστου Ιάκωβου, διάβασε γραπτά κείμενά του από τα ημερολόγιά του αλλά και το βιογραφικό του.
Για τον Ιάκωβο μίλησαν μοιραζόμενοι εμπειρίες και γεγονότα, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Κύπρου, κ. Πέτρος Παπαπολυβίου και ο δημοσιογράφος Λάζαρος Μαύρος.
Ακολούθως ακούστηκαν τραγούδια από τη Δημοτική Ορχήστρα Σωτήρας ενώ εκτός προγράμματος ο μουσικός Λουκάς Ζυμαράς, φίλος του Κουμή, διάβασε μερικά από τα άγνωστα ποιήματά του και τραγούδησε ένα τραγούδι το οποίο είχε γράψει ένα χρόνο πριν το θάνατό του.
Στο τέλος απονεμήθηκαν μεταθανάτια πλακέτες από το Δήμο Σωτήρας στον πατέρα του, Γιάννη Κουμή και στη σύζυγό του Μαρία Καΐκκη Κουμή, ενώ οι Έφεδροι Καταδρομείς απένειμαν πλακέτα στον πατέρα του Γιάννη Κουμή.
Έξω από το Δημοτικό Μέγαρο, η οικογένεια του Ιάκωβου Κουμή δεξίωσε τους παρευρισκόμενους ως ένδειξη ανάμνησης προς τον αείμνηστο Ιάκωβο.
Η εκδήλωση υπάρχει σε οπτικοακουστικό υλικό το οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε επικοινωνώντας με το Δημαρχείο Σωτήρας.
Ο Λουκάς Αξελός περιγράφει χαρακτηριστικά:
«Κατά το βραχύ διάστημα εγκατάστασής του στην Αθήνα, γνωριστήκαμε μέσα από το εγχείρημα των “Τετραδίων”. Προλάβαμε και κάναμε μια εκδρομή στη Νέα Μάκρη, όταν μια εβδομάδα προτού δολοφονηθεί μαζί με τον φίλο μας Παύλο Χατζηπαύλου και τις γυναίκες μας, Αγγέλα, Δάφνη και Μαρία, περιδιαβαίνοντας τις πορτοκαλιές και λεμονιές του πατρικού μου κτήματος,» θυμάται ο διευθυντής του περιοδικού. «Μαζί με άλλους συντρόφους μας ζήσαμε εκείνη τη χρονιά το τριήμερο της επετείου του Πολυτεχνείου, στο “τραπεζάκι” των “Τετραδίων” και της “Εργασίας”.
Την Κυριακή, 16 Νοεμβρίου, κατεβήκαμε από νωρίς στο Πολυτεχνείο για να συμμετάσχουμε στην πορεία, όπως και έγινε. Είναι χαρακτηριστική η εμμονή του Ιάκωβου για συμμετοχή στην πορεία, “την πρώτη του”, όπως ο ίδιος διατύπωνε στον Παύλο», συνεχίζει ο Λ. Αξελός. «Όταν ολοκληρώθηκε η προσέλευση όλων μας, ξεκινήσαμε προς την αμερικανική πρεσβεία.
Τα γεγονότα όμως πήραν εκρηκτικές διαστάσεις. Έχοντας αποκοπεί από τους υπόλοιπους, βρεθήκαμε στα Προπύλαια, ο σύντροφός μας Γιάννης Καργιώτης, ο Ιάκωβος κι εγώ, σχετικά μακριά από το κέντρο των συγκρούσεων στο Σύνταγμα και τη Βασιλίσσης Σοφίας και δεδομένου ότι ο Ιάκωβος είχε ουσιαστική άγνοια, όχι μόνο της Αθήνας αλλά και της αστυνομικής βιαιότητας, κρίναμε σκόπιμο να διαλυθούμε και να επιστρέψουμε στα σπίτια μας.
Ήταν 10 με 10:15 το βράδυ όταν χωρίσαμε. Αλίμονο. Ήταν για πάντα… Αργά το βράδυ ειδοποιήθηκα ότι ο Ιάκωβος είχε δολοφονηθεί από τα ΜΑΤ στο Σύνταγμα». Κανείς μέχρι σήμερα δεν ξέρει γιατί ο Ιάκωβος Κουμής αποφάσισε να μην επιστρέψει απευθείας στο σπίτι του εκείνο το μοιραίο βράδυ. Κατευθύνθηκε προς την πλατεία Συντάγματος και εκεί, καθισμένος σε μια καρέκλα, τον δολοφόνησαν πισώπλατα τα ΜΑΤ, με ένα καίριο πλήγμα αποκοπής του εγκεφάλου, όπως έγραψε ο Ιταλός ιατροδικαστής Ντουράντε.
Σύμφωνα με τις περιγραφές των αυτόπτων μαρτύρων, μεταξύ των οποίων και ο καλός του φίλος, μέλος των «Τετραδίων» Λευτέρης Ριζάς, ο νεαρός φοιτητής δεν είχε χάσει τις αισθήσεις του τελείως. Κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο με το ασθενοφόρο, αν και λουσμένος κυριολεκτικά με αίμα, κατάφερε να πει: «Δεν έχουν το Θεό τους, με φάγανε». Στο Λαϊκό Νοσοκομείο έφτασε κλινικά νεκρός.
Μία εβδομάδα αργότερα, στις 23 Νοεμβρίου, ο Ιάκωβος Κουμής άφηνε την τελευταία του πνοή…
Famagusta.News