Μια διαδραστική πλατφόρμα εργάζεται για να αλλάξει το μέλλον της πόλης
Μια παθιασμένη ομάδα αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών και πολεοδόμων από τις δύο κοινότητες, γεμάτη ελπίδα και επιμονή, εργάζεται για να αλλάξει το μέλλον της Αμμοχώστου
Την ώρα που οι Τούρκοι, με την προκλητικότητά τους και την αδιαλλαξία τους, τορπιλίζουν την κάθε προσπάθεια για λύση του Κυπριακού, με πιο πρόσφατο δείγμα της στάσης τους την αποχώρηση από τις συνομιλίες για την απόφαση της Βουλής για το ενωτικό δημοψήφισμα, μια παθιασμένη ομάδα αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών και πολεοδόμων από τις δύο κοινότητες, γεμάτοι ελπίδα και επιμονή, εργάζονται για να αλλάξουν το μέλλον της Αμμοχώστου.
Πάνω τα χέρια
Η δικοινοτική πρωτοβουλία «Hands on Famagusta», με επικεφαλής τον Σωκράτη Στρατή, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, έχει διαμορφώσει τα τελευταία πέντε χρόνια τρόπους, με τους οποίους η κοινωνία των πολιτών μπορεί να συμμετάσχει στη διαμόρφωση κοινών οραμάτων για την πόλη της Αμμοχώστου, μετά την επανένωση του νησιού, διαμορφώνοντας σχέσεις συμφιλίωσης και αστικής ανασυγκρότησης της πόλης. Γι’ αυτόν τον σκοπό έχουν διαμορφώσει μια τρίγλωσση διαδραστική πλατφόρμα, το «Hands on Famagusta», καθώς και ένα κινητό πρόπλασμα (μακέτα) ολόκληρης της πόλης της Αμμοχώστου, μετά από μια λεπτομερή επιτόπου έρευνα στις περιοχές της πόλης, εκτός της περίκλειστης περιοχής.
Η πρωτοβουλία μετρά ήδη πέντε χρόνια ζωής, μιας και η ιδέα του project ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια. Από το 2012 έχουν οργανωθεί εργαστήρια, διαλέξεις, συζητήσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές, διαμορφώνοντας νέα ερωτήματα και κοινές ανησυχίες για τους πολίτες της Κύπρου, και από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής. Και το ερώτημα είναι ένα. Ποιους τρόπους χρειάζεται να αναζητήσει κανείς, για να αποφευχθεί ο σχεδιασμός της επόμενης μοιρασμένης πόλης της Κύπρου από τη Δερύνεια μέχρι την αρχέγονη Σαλαμίνα;
Έξυπνο αρχείο
Η διαδραστική διαδικτυακή πλατφόρμα λειτουργεί ως «έξυπνο αρχείο», που υποστηρίζει τη διαμόρφωση των κοινών της πόλης. Ενθαρρύνει την κοινωνία των πολιτών να πάρουν θέση για το μέλλον της πόλης, αφού προηγουμένως ενημερωθούν σχετικά τόσο για τις θεματικές ενοποίησης της πόλης (ευρύ δημόσιο παράκτιο μέτωπο, κοινές υποδομές, κοινός οικοπολιτισμός) όσο και για τις αντιπαραθέσεις που είναι δυνατόν να προκύψουν στη διαδικασία της ανασυγκρότησης. Έχει διαμορφωθεί μια συλλογική δομή, χάρη στη μεταφραστική πρακτική σε τρεις γλώσσες, που υιοθετήθηκε από ομάδες μελέτης για την ευκολότερη κατανόηση του «έξυπνου αρχείου» από όλα τα μέλη της κυπριακής κοινωνίας. Το αρχείο εμπεριέχει νέα ερωτήματα γύρω από τις προκλήσεις της διαδικασίας ανασυγκρότησης, αλλά και δεδομένα σχετικά με τον αριθμό των κτηρίων, το ύψος τους, το μήκος των δρόμων, την έκταση των οικολογικών περιοχών.
Τόσο η διαδραστική πλατφόρμα όσο και η κινητή μακέτα έχουν υποστηρίξει πολλές δραστηριότητες τον τελευταίο χρόνο, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.
Μια δραστηριότητα έγινε στον πεζόδρομο της οδού Λήδρας, μπροστά από το κτήριο του Τμήματος Αρχιτεκτονικής, όπου οι περαστικοί είχαν την ευκαιρία να περιεργαστούν τη μακέτα. Μια άλλη έγινε στον ναό των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, στην παλιά Αμμόχωστο, που υποστηρίχτηκε τόσο από την ελληνοκυπριακή όσο και από την τουρκοκυπριακή κοινότητα της Αμμοχώστου. Το περασμένο φθινόπωρο έγιναν εργαστήρια, όπου οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή τόσο με το έργο της πρωτοβουλίας «Hands on Famagusta», όσο και με τα έργα των φοιτητών της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Μάλιστα πρόσφατα, η ομάδα πίσω από το «Hands on Famagusta» απέστειλε επιστολή τόσο στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας όσο και στους εκπροσώπους της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ενημερώνοντάς τους ότι είναι στη διάθεσή τους για τη διαμόρφωση ενός κοινού θεσμού, που να επιτρέψει τον σχεδιασμό της Αμμοχώστου στο σύνολό της. Στην ίδια επιστολή αναφέρονται και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από τον σχεδιασμό της επόμενης μοιρασμένης πόλης της Κύπρου, αφού τόσο ο τουρκοκυπριακός δήμος της Αμμοχώστου, όσο και το συμβούλιο Ανοικοδόμησης και Επανεγκατάστασης που δρα ως τεχνική υπηρεσία του Ελληνοκυπριακού Δήμου Αμμοχώστου, έχουν πρόσφατα αρχίσει ξεχωριστά τον επανασχεδιασμό της πόλης, χωρίς τη δυνατότητα επικοινωνίας λόγω των άλυτων πολιτικών προβλημάτων.
Στο στόχαστρο της Τουρκίας
Η πόλη της Αμμοχώστου πριν από την τουρκική εισβολή αριθμούσε περίπου 40.000 κατοίκους και ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του νησιού. Μέχρι την αποφράδα ημέρα της 14ης Αυγούστου του 1974, το λιμάνι της Αμμοχώστου ήταν το κύριο λιμάνι της Κύπρου και ο τουρισμός, ο τομέας στον οποίο η πόλη ξεχώριζε. Είναι ενδεικτικό ότι από τα περίπου 100 ξενοδοχεία που λειτουργούσαν σε ολόκληρο το νησί, τα 45 ήταν στην Αμμόχωστο.
Η τουριστική και γενικότερα η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της πόλης είχαν ως αποτέλεσμα να αναδειχθεί η Αμμόχωστος και στη σημαντικότερη πόλη όσον αφορά την πολιτιστική ανάπτυξη, αφού αποτελούσε τον κεντρικό πολιτιστικό πόλο του νησιού, με πλείστα φεστιβάλ και εκδηλώσεις.
Η Αμμόχωστος μπήκε στο στόχαστρο των Τούρκων κατά τη δεύτερη φάση της εισβολής. Η πρώτη φάση σημειώθηκε στις 20 Ιουλίου 1974, όταν περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι στρατιώτες, υπό την υποστήριξη της τουρκικής αεροπορίας και του ναυτικού, εισέβαλαν στις βόρειες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η απόβαση των τουρκικών στρατευμάτων ολοκληρώθηκε σχεδόν ένα μήνα μετά, στις 14 Αυγούστου 1974, με την εισβολή στην Αμμόχωστο. Μέσα σε δύο μόνο ημέρες, οι Τούρκοι κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας της Μεσαορίας, την Αμμόχωστο, την Καρπασία και το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής Μόρφου.
Η επέλαση των Τούρκων είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 4.000 νεκρούς και 1.619 αγνοουμένους, ενώ περισσότεροι από 200.000 κάτοικοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την πατρίδα. Οι Τούρκοι κατέκτησαν το 65% της καλλιεργήσιμης έκτασης, το 70% του ορυκτού πλούτου, το 70% της βιομηχανίας, το 80% των τουριστικών εγκαταστάσεων.
Η Αμμόχωστος, μετά την κατάληψή της από τα τουρκικά στρατεύματα, λεηλατήθηκε, σφραγίστηκε και μέχρι σήμερα η πρόσβαση είναι απαγορευμένη.
Τον χαρακτηρισμό «πόλη-φάντασμα» έδωσε ο Σουηδός δημοσιογράφος Jan-Olof Bengston, ο οποίος επισκέφθηκε το λιμάνι της Αμμοχώστου και, αγναντεύοντας τη σφραγισμένη πόλη, έγραψε: «Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα -Σεπτέμβριος 1977-, τα τραπεζάκια όπου σερβίρεται το πρόγευμα είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες αναμμένοι. Το Βαρώσι είναι μια πόλη-φάντασμα».
Πηγή: SigmaLive